Maar gaandeweg het onderzoek en in gesprek met ouderen bleek dat de Leidse 85-jarigen zelf een hele andere mening hadden over succesvol oud zijn. Een rijk en actief echtpaar voelde zich absoluut niet succesvol door het slechte contact met hun zoon. Het verdriet daarover kleurde hun oude dag en hun succesgevoel. En de 85-jarige man met katheter, die meer dan drie uur nodig had voor zijn ochtendzorg, voelde zich enorm succesvol omdat hij in staat was zijn eigen huishouden te voeren en zijn bed op te maken.
Succesvol ouder worden gaat over aanpassen
Lichamelijke en geestelijke gezondheid bleken belangrijke middelen om je activiteiten in stand te houden, maar je aanpassen aan de situatie, ervan maken wat er van te maken valt, dat gaf mensen gevoel van succes en voldoening. Ook bij dementie blijkt dat het je kunnen aanpassen cruciaal is voor een gevoel van welzijn. Wie kan omgaan met achteruitgang, hulpverleners accepteert, humor zoekt in gênante situaties kan meer genieten van het leven. Dus hoe meer je je leven aan de dementie aanpast, hoe fijner het is.
Schouders recht: Hoofd niet in het zand steken!
Mijn advies: om succesvol ouder te worden zal je veranderingen bij het ouder worden onder ogen moeten zien. Vervolgens adviseer ik na te denken over wat je belangrijk vindt, kennis en informatie te vergaren, onderzoek te laten doen en doelen te stellen.
Wie bijvoorbeeld merkt dat het leven leger wordt en zelf de regie wil houden, moet kijken wat er mogelijk is om meer onder de mensen te komen. Als je klaagt over stille avonden, zonder bereid te zijn op zoek te gaan naar oorzaken en mogelijkheden, dan verandert en verbetert er niet veel. Als je gelaten vervelende zaken accepteert als incontinentie, pijn, duizeligheid, vermoeidheid en slechter horen of zien, dan doe je jezelf tekort.
Ouderdom komt met gebreken, maar zorg dat je geen behandelbare oorzaken of beperkingen over het hoofd ziet. Dat is jammer. Ik weet bijvoorbeeld vanuit de praktijk dat iemand soms depressief kan lijken terwijl hartfalen de oorzaak is. Wanneer een kwaal niet is aan te pakken, zijn er soms slimme aanpassingen waardoor je minder last hebt van beperkingen. Welzijn en regie houden, autonomie, assertiviteit, het ligt dicht bij elkaar. Zolang dat kan is het heel mooi.
Als het geheugen verslechtert, worden liefde, zorg, beleving en directe zintuiglijke ervaringen belangrijker. Laatst sprak ik een mindfulnesscoach die workshops gaf aan mensen met dementie en mantelzorgers. Tijdens de workshop kon de coach geen onderscheid maken tussen wie nou dementie had en wie niet. Want als je geheugen slechter wordt, pas je je aan door meer op beleving te koersen, dat is bij mindfulness een voordeel.
Vergrijzing en veroudering = ontwikkeling, senioriteit en mindfulness
Aandacht voor de belangrijke zaken, genieten van de mooie momenten, de wijsheid om je niet door hypes te laten opjagen en veel meer kunnen relativeren maken dat ouderen in het algemeen gelukkiger zijn dan jongere volwassenen. Steeds meer mensen leggen zich niet neer bij het negatieve imago van ouderdom.
Want succesvol ouder worden dat is betekenis geven aan vergrijzing en veroudering met ontwikkeling, senioriteit en mindfulness. En, wanneer je ouder wordt en je aanpast aan deze nieuwe levensfase voel je ook de meerwaarde dubbel en dwars!
Dit gastblog is geschreven door Annetje Bootsma, specialist ouderengeneeskunde van de Ouderenpraktijk Amsterdam. Daarnaast werkt zij ook voor FamilySupporters.
